Ay’a Seyahat (1902)
Le Voyage dans la lune GEORGES MELIES 1861 – 1938
Melies bu filmde fantastik manzaralardan oluşan bir dünya yarattı. Burada bir Selenit, kapsülün Dünya’ya dönüşünü önlemeye çalışıyor.
Filmde en ikonik görüntü; Ay adamın gözünde bir roket.
Fantastik sinemanın öncüsü Georges Melıes’nin 500’ü aşkın filmi içinde en iyi bilinen, en çok izlenen ve en başarılı olan (ve çok korsanı yapılan) 14 dakikalık bu kozmik epik filmi Falsh Gordon (1936), Destination Moon (1950), 2001: Uzay Macerası (2001: A Speace Odyssey, 1968) ve Yıldız Savaşları (Star Wars, 1977) filmlerinin öncüsüdür. Heyecanlı bir toplantıda (sivri şapkalarıyla büyücüye benzeyen adamlar tarafından) Ay’a yolculuk tasarlanır, tartışılır ve uygulanır.
Filmdeki yaşlı profesörlerin mermi şeklindeki metal kapsüle binmeleri ve kapsülün bir toptan ateşlenmesi şeklinde verilen uzay yolculuğu yöntemi Jules Verne’nin Dünya’dan Ay’a (De la terre a la lune, 1865, filmi 1958) adlı romanından alındı. Buldukları ortam Ay’daki bir kraterin içindeki dev mantarlar ormanında yaşayan iskelet Selentiler nedeniyle H.G. Welles’in Ay’daki İlk İnsanlar (The First Men in the Moon, 1901, filmi 1919 ve 1964) adlı eserine daha yakındır ve araştırmacılar zorla Büyük Ay’ın sarayında huzura çıkarılırlar. Tüm Melies filmlerinde olduğu gibi Ay’a Seyahat’te de çocukça bir şiddet – araştırmacılar yerlileri ve Büyük Ay’ı neşeyle öldürürler – birazda taşlama vardır: Görkemli fırlatma törenine, madalya verme ve güvenle geri dönüş kutlamasına vurgu yapılır.
Ay, roket gözüne saplanınca ağlayan hamur kaplanmış bir insan yüzüdür ve engebeli büyülü bir dünyadır. Kâşifler gelir gelmez yatıp uyurlar ve evren Büyük Ay’ın yedi yıldızının üzerindeki sevimli kız yüzleriyle onların üzerinden geçer. Efektler, iddialı görüntüler kesilerek oluşturulmuş animasyonlarla (örneğin iniş için, kesilerek biçimlendirilmiş kapsülün örnek örtüsü gerçek denizle) birleştirilir ve dev dekorlar zekice yönlendirilir.
ÖNEMLİ SAHNELER
1 – ATEŞLEME
Folies Bergere’den kiralanmış denizci giysili koro kızları, belkide tüm zamanların en göz kamaştırıcı roket fırlatması için hazırlanan dev topun mermi şeklindeki uzay kapsülünü doldurur. Bina çatılarıda dâhil çevredeki ayrıntıların hepsi boyanmıştı.
2 – AY’A İNİŞ
Kapsül Ay’a çarparak indiğinde astronotlar karaya çıkar ve Ay yüzeyindeki gizemli kayalarda ilerlemeye başlarlar. Melies, tanıdık bir manzaraya çevirdi sonraki çekimde o anın etkisini arttırır.
3 – DÜNYA’NIN GÖRÜNMESİ
Dünyanın üzerine ayın doğması yerine, ayın ufkunun üzerinde dünya doğar. Bu noktayı vurgulamak için astronotların uzanan elleri ve çıkarılmış şapkaları izleyicinin gözünü bu gezegene yönlendirir.
4 – UZAYLILARIN SALDIRISI
Selenite’ler şemsiyeyle vurulduğunda duman çıkarak patlar. Onların adı Yunan Ay Tanrıçası Selene’den gelir ve bundan Önce H. G. Wells’in The First Men in the Moon adlı romanında kullanılmıştır.
5 – ZAFER
Arkasına bir Selenite aslılı olduğu halde dünyaya dönen kapsül denize iner ve kıyıya çekilir. Daha sonra yapılan bir kutlamada Selenite Avrupa’ya getirilen Afrikalıların, Batılıların eğlenmesi için gösteri yapmaya zorlanması gibi, kalabalık için dans etmeye zorlanır.
YÖNETMENİN PROFİLİ
GEORGES MELIES 1861 – 1938
1861-94
Georges Melıes 1861’de doğdu. Paris’te Theatre Robert-Houdin’i kurarak bir sahne sihirbazı olarak ünlü oldu.
1895-1901
Melies çekim yapmaya Lumiere Kardeşler’in tarzında başladı ancak daha sonra tesadüfen illüzyon yaratmak üzere özellikle de özel efektleri bularak kameranın gücünü ortaya çıkardı. İlk filmleri şekil değiştirmeye ve yok olma gibi sihirli hareketler etrafında yapılan tek makaralık filmlerdi.
1902-12
Özel efektler içeren sahnelerin özenli olay örgüleriyle birleştiği karmaşık filmler yaptı. Son çektiği epik filmler göz ardı edildi.
1913-38
İflas eden işten ayrılan Melies gerçeküstücüler tarafından bir usta olarak ayakta alkışlandı ve 1931 yılında devlet tarafından ayrıcalıklı kabul edilerek Legion d’Honneur’la ödüllendirildi.
KAYNAK: Sinemanın Tüm Öyküsü – Philip Kemp
